Op 31 augustus zou Maria Montessori 149 jaar geworden zijn. Ze was een opmerkelijke vrouw. Mijn bewondering voor haar inzichten en haar initiatieven groeit nog steeds. Hoe meer ik over haar en haar pedagogie te weten kom, hoe meer ik de noodzaak voel om dit te delen met iedereen die er voor open staat. Want hoe kan het toch zijn dat er zo weinig bekend is over haar pedagogische principes?
In deze blog deel ik enkele van haar uitspraken en inzichten. Het is onmogelijk om haar gehele leven uit de doeken te doen. Dat is te lezen in het boek: Maria Montessori 1870 - 1952, Kind van haar tijd Vrouw van de wereld; geschreven door M. Schwegman. Zeker een aanrader!
Als persoonlijkheid was Maria Montessori vermoedelijk geen gemakkelijke dame om mee samen te werken. Ze was iemand met karakter, een sterke wil en een heel duidelijke visie. Ze bleef meer dan 50 jaar aan haar pedagogie werken om het uit te breiden naar andere leeftijden en alle leergebieden. Dat is langer dan de andere beroemde pedagogen zoals Rudolf Steiner, Célestin Freinet en Helen Parkhurst. Ze schreef heel wat boeken en gaf veel lezingen. Het opleiden van montessoribegeleiders gaf ze zomaar niet uit handen, de opleidingen moesten volgens haar strikte regels gegeven worden.
In de eerste plaats was Maria een Italiaanse onderwijzer, wetenschapper, arts, psychiater, filosoof, antropoloog, bioloog en psycholoog. Met sterke katholieke en feministische overtuigingen studeerde ze in 1896 af als eerste vrouwelijke arts in Italië. Ze leefde in dezelfde tijd als Sigmund Freud en ontwikkelde haar eigen classificatie van psychische aandoeningen.
Tussen 1898 en 1900 werkte ze met kinderen die als ‘geestelijk gestoord’ werden beschouwd. Ze realiseerde zich dat sommige kinderen hun volledige potentieel nog niet hadden ontwikkeld. Hierdoor ontdekte ze haar roeping om de capaciteiten van kinderen te bestuderen. Dit heeft ze dan ook vijftig jaar lang gedaan.
In 1907 krijgt ze de kans om een school in te richten om de arme arbeiderskinderen die nog niet naar school gingen van de straat te houden zodat ze daar niets konden vernielen. Deze Casa dei Bambini was een ongeziene vernieuwing in het onderwijs, het zorgde voor heel wat bekendheid.
Maria Montessori stelt controversieel dat leren gedurende de eerste drie jaar van het leven een moeiteloos, natuurlijk proces is. Haar methode verzet zich dan ook tegen de klassieke Pruisische lesmethode, die door de industriële revolutie is ontstaan. Deze methode wordt tot op de dag van vandaag in het hele Westen opgelegd. Maria Montessori heeft het onderwijs echter op een andere manier opgevat.
“De meest belangrijke periode van het leven is niet de leeftijd waarop je naar de universiteit gaat, maar de eerste, de periode van de geboorte tot de leeftijd van zes.” -Maria Montessori-
Nog vóór de Eerste Wereldoorlog uitbreekt verhuist Maria naar Spanje. Tussen de wereldoorlogen woont ze maar enkele jaren in haar geboorteland, Italië. Vanaf 1934 verbreekt ze de banden met Italië omdat Mussolini ingrijpt in haar pedagogie. In 1936 ontvlucht ze Barcelona door het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog. Daarna verblijft ze nog in Nederland en India. Deze bewogen oorlogsjaren deden haar waarschijnlijk tot de volgende uitspraak komen:
“Zorgen voor duurzame vrede is de taak van het onderwijs, alles wat de politiek kan doen, is een oorlog vermijden.” -Maria Montessori-
Maria streefde naar gelijkwaardigheid tussen man en vrouw, gelijkwaardigheid van alle mensen, tot welk menselijk ras ze ook behoorden. Ze streefde naar vrede in de wereld en vrije meningsuiting. Ze streefde ook naar innerlijke vrede voor elk kind. Dit uit zich in vredesonderwijs binnen de montessoripedagogie.
In het voorjaar van 2018 bezocht ik het AMI-house in Amsterdam waar Maria Montessori heeft gewoond. Haar werkkamer is nog grotendeels bewaard gebleven. Je snuift er nog zo de historiek op. De hoeveelheid boeken en artikels die ze schreef, is indrukwekkend.
Ze had het geluk dat ze altijd de financiële middelen tot haar beschikking had om haar pedagogie uit te werken. (AMI= Association Montessori Internationale)
Ik blijf het waardevol vinden dat de montessoripedagogie is ontstaan vanuit het werk met 'gestoorde' en arme kinderen. Als dat toen werkte, zou het nu ook moeten werken. Alleen is het montessorionderwijs vaak geëvolueerd tot elite-onderwijs (privéscholen). De oorzaak hiervan is te vinden in het feit dat de opleiding tot AMI-gecertificeerde montessoribegeleider enorm duur is. Ook de educatieve materialen hebben een aardig kostenplaatje, hoewel dat op langere termijn meevalt als je weet dat handleidingen en de vele invul-werkboekjes overbodig worden als je optimaal gebruik maakt van de concrete materialen in combinatie met blanco schriften en sporadisch wat gekopieerd materiaal.
Mijn bewondering voor Maria Montessori is groot omwille van haar waardevolle inzichten. Heel wat van haar beweringen zijn ondertussen bewezen. Het zou zonde zijn om daar niets mee te doen en het warme water uit te vinden als we vernieuwing in het onderwijs willen realiseren. Laten we die inzichten met beide handen vastgrijpen en er iets mee doen! Vijf gesubsidieerde Vlaamse montessorischolen vind ik echt te weinig. Naar mijn mening wordt het hoog tijd dat hier verandering in komt. Vandaar deze blog als herdenking van Maria Montessori.
コメント