Wat heeft het Finse onderwijs nu met Montessori te maken? Eigenlijk niets en toch ook weer heel wat. Vorige week volgde ik een lezing van Hugo Winnelinckx over het Finse onderwijssysteem. Zeer inspirerend en bevestigend tegelijk. Zo ontdekte ik welke aspecten zo kenmerkend zijn voor het Finse onderwijs en wat er dan voor zorgt dat Finland het zo goed doet volgens de PISA-resultaten. Het goede nieuws is dat er veel gelijkenissen zijn tussen het Finse onderwijs en het Montessori-onderwijs. Dit is nog maar eens een bevestiging dat het Montessori-onderwijs heel wat te bieden heeft.
Het onderwijs in Finland heeft een positieve evolutie doorgemaakt, waarbij het in andere landen is gaan 'afkijken', dit in combinatie met de juiste beslissingen op beleidsniveau. De meest typerende aspecten voor het Finse onderwijs zijn:
geen kleuterschool, er is leerplicht vanaf 7 jaar (Er is wel een degelijke en toegankelijke 'crèche/kinderopvang.)
minder uren les per dag en per jaar
3 maanden zomervakantie
nauwelijks huiswerk
zelden testen
het onderwijs is volledig gratis
De focus ligt op de leerling en niet op de leerstof. De basisvorming is voor het grootste stuk gelijk tot de leeftijd van 16 jaar, er zijn wel keuzevakken. Vanaf 16 jaar is er geen leerplicht meer, toch stroomt 95% van de leerlingen door naar het hoger secundair.
Omdat er écht wordt gekeken naar het kind kan men spreken van equality én equity. De kinderen zijn gelijk, maar ze worden niet gelijk behandeld, het ene kind heeft namelijk wat anders nodig dan het andere.
Vreemde talen zijn belangrijk, maar evengoed wetenschappen, wiskunde, technologie en kunst. Het zelf-regulerend-leren is zeer sterk. Je ziet er veel ouderparticipatie. Inclusie (UDL) is evident, iedereen hoort erbij en iedereen wordt geaccepteerd hoe hij is. Er is geen competitie, wel samenwerking en 'netwerking'. Er zijn geen uitvallers, zittenblijven bestaat niet, kinderen worden niet vergeleken met elkaar, wel met zichzelf. Dus er is geen standaardisering. Team-, co- en pair-teaching zijn er normaal. 'The joy of learning' is elementair, waarbij het welbevinden van zowel leerling als leraar voorop staat. De overheid biedt gratis alle nodige voorzieningen en begeleiding voor kinderen die dat nodig hebben.
De leraar wordt gerespecteerd, het is een gegeerd beroep, waar niet iedereen wordt toegelaten (1 op de 10), de opleiding is dan ook zwaar. De leraar kan zich blijven bijscholen. De leraar is autonoom. Er is geen inspectie wel een zelfevaluatie van scholen en lokale besturen. Er is geen verzuiling, noch pedagogische begeleiding.
Op alle niveaus (leerling, leraar, school) is er verantwoordelijkheid en vertrouwen. Want het één kan niet zonder het ander.
Ik zou, dankzij de inzichten van Hugo Winnelinckx, nog veel meer interessants kunnen vertellen over het Finse onderwijs. Helaas wordt deze blog dan te lang.
Wel volgt hier nog even de vergelijking met het Montessori-onderwijs. De meeste van bovenstaande aspecten zijn erg gelijkaardig in het Montessori-onderwijs. Hier enkele verschillen op een rijtje, in het Montessori zie je wel:
kleuteronderwijs, dit is namelijk een zeer 'gevoelige' periode
de schoolniveaus lopen gelijk met het traditioneel Vlaams onderwijs (kleuter, lager, secundair)
klassen met drie leeftijden (in Finland zitten de kinderen per leeftijd in een klas)
de Montessorileerkracht volgt wel een extra 'Montessori'-opleiding, dit is geen 'Master-diploma' zoals in Finland
het educatief materiaal is een belangrijke pijler
Lange doorlopende werktijden worden aangemoedigd om zo de kinderen de kans te geven om tot ware concentratie te komen (in Finland raden ze 15 minuten pauze aan na elke 45 minuten les).
Het boek 'Finnish Lessons - What can the world learn from the educational change in Finland' van Pasi Sahlberg is een aanrader. Online is er ook veel te vinden. Bijvoorbeeld de documentaire van Michael Moore.